کد مطلب:1673 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:21

گنجینه پرسمان » اجتماعي و فرهنگي

فرق سحر و جادو و شعبده بازي چيست؟ آيا حرام است؟

جادو به معناي چيزهاي غريب و خلاف عادت است. در كتب فقهي جادو و سحر به يك معنا به علي اكبر دهخدا، لغت نامه دهخدا، ج 5، ص 640.

كار رفته است، به اين معنا كه هر جادويي سحر محسوب ميشود. اما سحر داراي معناي اعمي است كه هم شامل جادو ميشود و هم شعبده.

مراد از سحر امر شگرفي است كه به امور خارق العاده شباهت دارد، اما خارق العاده نيست، چرا كه اوّلاً بهاءالدين خرمشاهي، دانشنامه قرآن و قرآن پژوهي، ج 2، ص 1193.

آموختني است؛ ثانياً انجام آن با ارتكاب كارهاي زشت انسان مورد وسوسه شيطان قرار ميگيرد. با همين تفاوتها است كه پيامبران صاحب معجزه و اوليان اهل كرامت، از جادوگران بازشناخته ميشوند. معتزله براي سحر حقيقت قايل نيستند. اما جمهور مفسران با استناد به ظواهر الفاظ آيات، سحر را حقيقي ميدانند. همه فرقههاي مسلمان سحر را از گناهان كبيره و در مواردي با استناد به آيات كفر دانسته و گفتهاند اگر سحر به كشته شدن كسي منجر شود، مرتكب سحر را به كيفر قتل عمد بايد كشت. واژه سحر و مشتقات آن بيش از پنجاه بار به معاني مختلف در قرآن كريم به كار رفته است.

اما شعبده عبارت از بازي است كه نمودي داشته باشد اما اصلش روشن و آشكار نباشد، مانند كارهايي كه افراد تردست و چشمبند انجام ميدهند.

علي اكبر دهخدا، لغت نامه دهخدا، ذيل حرف ش.

اگر شعبده به عنوان وسيلهاي براي فريب مردم و سوءاستفاده باشد، مشمول حرمت خواهد شد.

سحر در معناي اعم و جامعي كه دارد، شامل شعبده نيز ميشود. اما در هر حال سحر چيزي نيست كه بتوان آن را انكار كرد يا به خرافات نسبت داد، چه در گذشته و چه امروز.

سحر در اسلام ممنوع و از گناهان كبيره است، چرا كه در بسياري از موارد، باعث گمراه ساختن مردم و تحريف حقايق ميشود و پايههاي اعتقاد مردم را متزلزل ميسازد. البته اين حكم اسلامي مانند بسياري از احكام ديگر، موارد استثنا دارد، از جمله فراگرفتن سحر براي ابطال ادعاي مدعيان دروغين نبوت و يا براي از بين بردن اثر آن در مورد كساني كه از آن آسيب ديدهاند.

تفسير نمونه، ج 13، ص 241.

فقهاي براي سحر و جادو حرمت قايلند و گفتهاند: براي ساحر حد در نظر گرفته شده است، از اين رو بايد از آن اجتناب شود و فقط براي ابطال سحر تعليم و تعلم آن اشكالي ندارد؛ حتي شعبده بازي را كه سرگرمي است و با اعلام عدم حقيقت آن همراه است، خالي از اشكال نميدانند كه بايد از آن هم اجتناب كرد.

آيت الله فاضل لنكراني، جامع المسائل، ج 1، ص 249.